Τί είναι η Τοξοπλάσμωση;

Η Τοξοπλάσμωση είναι νόσημα των ζώων και των ανθρώπων. Οφείλεται σε έναν μικροοργανισμό, το πρωτόζωο Toxoplasma gondii. Η μόλυνση είναι αρκετά συχνή, ενώ η νόσος σχετικά σπάνια.
Τα αιλουροειδή (γάτα) αποτελούν τους τελικούς ξενιστές του πρωτοζώου (δηλαδή, στα ζώα αυτά αναπτύσσονται οι ενήλικες ή οι ώριμες μορφές του παρασίτου), ενώ τα άλλα ζώα και ο άνθρωπος αποτελούν τους ενδιάμεσους ξενιστές (στους ξενιστές αυτούς αναπτύσσονται οι προνυμφικές ή άωρες μορφές του παρασίτου).
Τρόποι μετάδοσης στον Άνθρωπο
Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί με διάφορους τρόπους, όπως η εργασία στον κήπο με γυμνά χέρια, ο καθαρισμός του δοχείου υγιεινής μολυσμένης γάτας (αμμοδόχου) με γυμνά χέρια, η επαφή με αντικείμενα μολυσμένα με κόπρανα μολυσμένης γάτας, η κατανάλωση μολυσμένου νερού, η κατανάλωση μολυσμένου ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος (κυρίως χοιρινό, αρνί, μοσχάρι), η κατανάλωση ατελώς πλυμένων φρούτων & λαχανικών, οι χειρισμοί ωμού κρέατος, ή επιμολύνσεις σκευών από αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν σε μολυσμένο κρέας και τέλος μέσω ενδομητρικής μόλυνσης.
Σχετικά με τη μόλυνση του ανθρώπου μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένη γάτα, αυτή είναι εξαιρετικά σπάνια, καθώς το παράσιτο χρειάζεται 1-5 μέρες για να πάρει τη μολύνουσα μορφή του και επίσης οι μολυσμένες γάτες σπάνια έχουν διάρροια, ενώ περιποιούνται τον εαυτό τους τακτικά, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η πιθανότητα επιμόλυνσης του τριχώματός ή η παραμονή μολυσμένων κοπράνων στο τρίχωμά τους.
Τρόποι μετάδοσης στη Γάτα
Μολύνονται κυρίως οι αδέσποτες γάτες λόγω του τρόπου διαβίωσής τους. Άμεση επαφή με κόπρανα από μολυσμένες γάτες, κυνήγι (κατανάλωση τρωκτικών & πουλιών), καθώς και λόγω της εύκολης πρόσβασης σε απορρίμματα, όπου μπορούν να βρουν ωμά κρέατα.
Η μολυσμένη γάτα αποβάλλει τις άωρες ωοκύστεις, αφού μολυνθεί, για μια περίοδο 1-2 εβδομάδων. Έπειτα, σταματά λόγω της ανοσίας που αναπτύσσει.
Στο εξωτερικό περιβάλλον οι ωοκύστεις ωριμάζουν σε 1 έως 5 μέρες και μπορούν να επιβιώσουν μέχρι 18 μήνες, ακόμα και κάτω από αντίξοες συνθήκες.
Κλινική εικόνα μολυσμένης γάτας
Οι γάτες που μολύνονται κατά τη διάρκεια της ζωής τους παραμένουν, κατά κύριο λόγο, ασυμπτωματικές. Παρ’ όλα αυτά ένα μικρό ποσοστό, μικρής ηλικίας και ανοσοκατασταλμένα ζώα, μπορεί να εμφανίσει νευρομυϊκά συμπτώματα (επιληπτικές κρίσεις, αταξία, μυϊκό τρόμο), αναπνευστικά και γαστρεντερικά συμπτώματα.
Συμπτώματα στον άνθρωπο
Η μόλυνση στον άνθρωπο συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Κάποιες φορές ο άνθρωπος μπορεί να εμφανίσει πυρετό, μυαλγία, προβλήματα όρασης και διόγκωση λεμφαδένων.
Ιδιαίτερης σημασίας έχει η προσβολή της κυοφορούσας γυναίκας, καθώς η μόλυνση επηρεάζει το έμβρυο (συγγενής τοξοπλάσμωση). Η συγγενής τοξοπλάσμωση στο έμβρυο μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον εγκέφαλο και στους οφθαλμούς του εμβρύου (υδροκεφαλία, νυσταγμός, στραβισμός, μικροφθαλμία) μέχρι και τον εμβρυϊκό θάνατο.
Διάγνωση
Η τελική διάγνωση της νόσου γίνεται με ορολογική εξέταση αίματος. Ειδικότερα, ανίχνευση ανοσοσφαιρινών IgM στον ορό αίματος της γάτας τις πρώτες εβδομάδες μετά την αρχική μόλυνση, ή IgG κατά την περίοδο της κλινικής εμφάνισης της νόσου, καθώς και της χρόνιας φάσης
Θεραπεία
Η αντιμετώπιση της Τοξοπλάσμωσης περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων κατά του πρωτοζώου για περίπου 30 μέρες. Η αντιτοξοπλασμική αγωγή γίνεται σε ζώα που εμφανίζουν τα κλινικά συμπτώματα της νόσου.
Πρόληψη Τοξοπλάσμωσης και Εγκυμοσύνη
Η πρόληψη για τις εγκυμονούσες γυναίκες θα πρέπει να περιλαμβάνει την εφαρμογή μέτρων σωστής υγιεινής. Συγκεκριμένα οι εγκυμονούσες γυναίκες συστήνεται να:
- Καταναλώνουν καλά ψημένο κρέας (άνω των 65°C), ή κρέας το οποίο προηγουμένως έχει καταψυχθεί στους -20°C για 3 μέρες.
- Να μην καταναλώνουν έτοιμες σαλάτες.
- Κατά την προετοιμασία γευμάτων να μην χρησιμοποιούν τα μαχαίρια του κρέατος για την κοπή λαχανικών ή φρούτων, ή το αντίστροφο.
- Να πλένουν σχολαστικά τα φρούτα και τα λαχανικά που πρόκειται να καταναλώσουν.
- Να χρησιμοποιούν γάντια κατά την κηπουρική και να πλένουν σχολαστικά τα χέρια τους μετά την κηπουρική.
- Σε περίπτωση που έχουν κατοικίδιες γάτες, οι οποίες βγαίνουν και εκτός σπιτιού, ο καθαρισμός της αμμοδόχου πρέπει να γίνεται με τη χρήση γαντιών καθημερινά. Ιδανικά, για το χρονικό διάστημα της κύησης, η γάτα καλό είναι να περιορίζεται εντός του σπιτιού και αν αυτό δεν είναι εφικτό, ο καθαρισμός της αμμοδόχου να γίνεται από άλλο άτομο του σπιτιού.
- Οι κατοικίδιες γάτες τους πρέπει να διατρέφονται μόνο με ξηρά ή κονσερβοποιημένη εμπορική τροφή, ή κρέας το οποίο έχει ψηθεί καλά, ή καταψυχθεί στους -20°C για 3 μέρες.
- Να αποφεύγουν την επαφή με αδέσποτες γάτες.
Συμπερασματικά, οι γάτες ΔΕΝ πρέπει να εκδιώκονται απ’ το σπίτι, καθώς όπως προαναφέρθηκε μόνο τις πρώτες 3-10 μέρες μετά την μόλυνση αποβάλλουν το πρωτόζωο με τα κόπρανα. Γάτα που έχει μολυνθεί στο παρελθόν, σε νέα μόλυνση δεν αποβάλλει το πρωτόζωο στο περιβάλλον, λόγω της υπάρχουσας ανοσίας την οποία έχει αναπτύξει από την αρχική μόλυνση. Η ανοσία αυτή διαρκεί τουλάχιστον 6 χρόνια. Για την προστασία του εμβρύου, σε κάθε περίπτωση, η εγκυμονούσα γυναίκα πρέπει να ακολουθεί σχολαστικά τα μέτρα πρόληψης που προαναφέρθηκαν.